Karthika Puranam Part 12 కార్తీకపురాణం -12 వ అధ్యాయము *ద్వాదశి ప్రశంస* *సాలగ్రామ దానమహిమ*
Karthika Puranam Part 12 కార్తీకపురాణం -12 వ అధ్యాయము *ద్వాదశి ప్రశంస* *సాలగ్రామ దానమహిమ*
*”మహారాజా ! కార్తీకమాసమున కార్తీక సోమవారమున కార్తీక ద్వాదశీవ్రతమును గురించి , సాలగ్రామపు మహిమలను గురించి వివరించెదను విను”* మని వశిష్ట మహాముని ఈవిధముగా తెలియచేసిరి. కార్తీక సోమవారమునాడు ఉదయముననే లేచి కాలకృత్యములు తీర్చుకొని నదికి వెళ్లి స్నానముచేసి ఆచమనము చేయవలయును. తరువాత శక్తి కొలది బ్రహ్మణునకు దానమిచ్చి ఆ రోజంతయు ఉపవాసముండి , సాయంకాలము శివాలయమునకు గాని , విష్ణ్వాలయమునకు గాని వెళ్లి దేవుని పూజించి , నక్షత్ర దర్శనము చేసికొని పిమ్మట భుజింపవలయును.
ఈవిధముగా చేసిన వారికి సకల సంపదలు కలుగుటయే గాక , మోక్షము కూడా పొందుదురు. కార్తీక మాసములో శని త్రయోదశి వచ్చిన యెడల నా వత్రమాచరించినచో నూరు రేట్లు ఫలితము కలుగును. కార్తీక శుద్ధ ఏకాదశిరోజున , పూర్ణోపవాసముండి ఆ రాత్రి విష్ణ్వాలయమునకు వెళ్లి శ్రీహరిని మనసారా ధ్యానించి , శ్రీహరి సన్నిధిన పురాణ కాలక్షేపము చేసి మరునాడు బ్రాహ్మణ సమారాధన చేసిన , కోటి యజ్ఞముల ఫలితము కలుగును.
ఈవిధముగా చేసిన వారలకు సూర్యగ్రహణ సమయమున గంగానదిలో స్నానముచేసి కోటి బ్రాహ్మణులకు భోజన దానము చేసినంత పుణ్యము కలుగునో దానికంటే అధికముగా ఫలము కలుగును. కార్తీక శుద్ధ ద్వాదశి నాడు శ్రీమన్నారాయుణుడు శేషపానుపు నుండి లేచును గనుక , కార్తీక శుద్ధ ద్వాదశి వ్రతము విష్ణువునకు యిష్టము.
అరోజున శ్రీమంతులెవరైనా ఆవు కొమ్ములకు బంగారు తొడుగులు తగిలించి , ఆవుకాళ్ళకు వెండి డెక్కలు తగిలించి , దూడతో సహా బ్రహ్మణునకు దానమిచ్చిన యెడల ఆయావు శరీర ముందు ఎన్ని రోమములు కలవో అన్ని సంవత్సరములు ఇంద్ర లోకములో స్వర్గ సుఖములందుదురు. కార్తీకశుద్ధ పాడ్యమి రోజున , కార్తిక పౌర్ణమిరోజున కంచుపాత్రలో ఆవు నెయ్యి పోసి దీపముంచిన వారు పూర్వజన్మ మందు చేసిన సకల పాపములు హరించును.
ద్వాదశినాడు యజ్ఞోపవీతములు దక్షిణతో బ్రాహ్మణునకు దానమిచ్చిన వారు ఇహపర సుఖమును పొందగలరు. ద్వాదశి రోజున బంగారు తులసి చెట్టునుగాని , సాలగ్రామమునుగాని ఒక బ్రాహ్మణునకు దానమిచ్చినయెడల నాలుగు సముద్రాల మధ్యనున్న భూమిని దానము చేసినంత ఫలము కలుగును. దీనికి ఉదాహరణముగా ఒక కథ గలదు – శ్రద్దగా అలకింపుము. *సాలగ్రామ దానమహిమ* పూర్వము అఖండ గోదావరి నదీ తీరమందలి ఒకానొక పల్లెయందు ఒక వైశ్యుడు నివసించుచుండెను.
వాడు మిగుల దురాశాపరుడై నిత్యము ధనమును కూడా బెట్టుచు , తాననుభవించక , యితరులకు బెట్టక , బీదలకు దానధర్మములు చేయక , ఏల్లప్పుడు పరనిందలతో తానే గొప్ప శ్రీమంతుడుగా విర్రవిగుచూ యేజీవికీ కూడా ఉపకారమైననూ చేయక *”పరులద్రవ్యము నెటుల అపహరింతునా !”* యను తలంపుతో కుత్సిత బుద్ది కలిగి కాలము గడుపుచుండెను.
అతడొకనాడు తన గ్రామమునకు సమీపమున నున్న పల్లెలో నివసించుచున్న ఒక బ్రాహ్మణునకు తన వద్దనున్న ధనమును పెద్ద వడ్డీకి అప్పుయిచ్చెను. మరి కొంత కాలమునకు తన సొమ్ము తనకిమ్మనిని అడుగగా ఆ విప్రుడు *”అయ్యా ! తమకీయవలసిన ధనము ఒక నెలరోజుల గడువులో యివ్వగలను. మీ ఋణముంచుకోను. ఈ జన్మలో తీర్చని యెడల మరుజన్మమున మీ యింట యేజంతువుగానో పుట్టి అయినా , మీ ఋణము తీర్చుకోగలను”* అని సవినయముగా వేడుకోనెను.
ఆ మాటలకు కోమటి మండిపడి *”అట్లు వీలులేదు. నాసొమ్ము నాకిప్పుడే యీయవలయును. లేనియెడల నీ కంఠమును నరికి వేయుదును”* అని ఆవేశం కొలదీ వెనుక ముందు ఆలోచించక తన మొలనున్న కత్తితో ఆ బ్రాహ్మణుని కుత్తుకను కొసెను. వెంటనే ఆ బ్రాహ్మణుడు గిలగిల తన్నుకొని చనిపోయెను. ఆ కోమటి భయపడి , అక్కడనే యున్నచో రాజభటులు వచ్చి పట్టుకొందురని జడిసీ తన గ్రామమునకు పారిపోయెను. బ్రాహ్మణ హత్య మహాపాపం కనుక , అప్పటి నుండి అ వైశ్యునకు బ్రహ్మహత్యా పాపమావహించి కుష్ఠువ్యాధి కలిగి నానా బాధలూ పడుచూ మరి కొనాళ్లకు మరణించెను.
వెంటనే యమదూతలు వచ్చి అతనిని తీసుకోనిపోయి రౌరవాది నరకకూపముల బడద్రోసిరి. ఆ వైశ్యునకు ఒక కుమారుడు కలడు. అతని పేరు ధర్మవీరుడు. ఆ పేరునకు తగినట్లుగానే తండ్రి సంపాదించిన ధనమును దానదర్మాలు చేయుచు పుణ్యకార్యము లాచరించుచు , నీడకొరకై చెట్లు నాటించుచు , నూతులు , చెరవులు త్రవ్వించుచు , సకల జనులను సంతోషపెట్టుచు మంచికీర్తిని సంపాదించెను. ఇటులుండగా కొంత కాలమునకు త్రిలోకసంచారియగు నారదులవారు యమలోకము దర్శించి భూలోకమునకు వచ్చి , త్రోవలో ధర్మవీరుని యింటికి వెంచేసిరి.
ధర్మవీరుడు నారదులవారికి సాష్టాంగ దండ ప్రణామము లాచరించి , విష్ణుదేవునిగా భావించి అర్ఘ్యపాద్యాది విధుల చేత సత్కరించి , చేతులు జోడించి *”మహానుభావా ! నాపుణ్యం కొలదీ నేడు తమ దర్శనం లభించినది. నేను ధన్యుడను. నాజన్మ తరించినది. నాయిల్లు పావనమైనది. శక్తి కొలదీ నే జేయు సత్కారములను స్వీకరించి తమరువచ్చిన కార్యమును విశధీకరింపుడు”* అని సవినయుడై వేడుకొనెను. అంత నారదుడు చిరునవ్వు నవ్వి *”ఓ ధర్మవిరా ! నేను నీకోక హితవు చెప్పదలచి వచ్చితిని. శ్రీమహావిష్ణువునకు కార్తీకమాసంలో శుద్ధ ద్వాదశి మహాప్రితికరమైన దినము.
అరోజున స్నాన , దాన , జపాదులు ఏవి చేసిననూ అత్యంత ఫలం కలుగును. నాలుగు జాతులలో నేజాతివారైననూ – స్త్రీ అయినా పురుషుడైనా , జారుడైనా , చోరుడైన , పతివ్రతమైనా , వ్యభిచారిణియైనా కార్తీకశుద్ద ద్వాదశి రోజున సూర్యుడు తులారాశియందు వుండగా నిష్ఠగా ఉపవాసముండి , సాలగ్రామదానములు చేసిన యెడల వెనుకటి జన్మలందూ , ఈ జన్మమందూ చేసిన పాపములు పోవును. నీ తండ్రి యమలోకంలో మహా నరకమనుభవించుచున్నాడు.
అతనిని వుద్ధరించుటకై నీవు సాలగ్రామదానము చేయక తప్పదు. అట్లుచేసి నీతండ్రి ఋణం తిర్చుకోనుము”* అని చెప్పెను. అంతట దర్మవిరుడు *” నారద మునివర్యా ! నేను గోదానము , భూదానము , హిరణ్యదానము మొదలగు మహాదానములు చేసియుంటిని , అటువంటి దానములు చేయగా నాతండ్రికి మోక్షము కలుగనప్పుడీ “సాలగ్రామ” మనే జాతిని దానము చేసినంత మాత్రమున ఆయన యెట్లు వుద్ధరింపబడునా యని సంశయము కలుగుచున్నది.
దీనివలన ఆకలిగొన్నవాని ఆకలితీరునా ! దాహంగొన్న వానికి దాహం తీరునా ? కాక , యెందులకీ దానము చేయవలయును ? నేనీ సాలగ్రామదానము మాత్రము చేయజాల”* నని నిష్కర్షగా పలికెను. ధర్మవీరుని అవివేకమునకు విచారించి *”వైశ్యుడా ! సాలగ్రామమును శిలామాత్రముగా ఆలోచించితివి. అది శిలకాదు.
Karthika Puranam Part 11 కార్తీకపురాణం – 11 వ అధ్యాయం Devine Story of *మంథరుడు – పురాణ మహిమ*
శ్రీహరి యొక్క రూపము. అన్నిదానములకంటె సాలగ్రామదానము చేసినచో కలుగు ఫలమే గొప్పది. నీ తండ్రిని నరకబాధ నుండి విముక్తని గావింప నెంచితివేని , యీ దానముతప్ప మరొక మార్గము లేదు”* అని చెప్పి నారదుడు వెడలిపోయాను. ధర్మవీరుడు ధనబలము గలవాడై యుండియు , దానసామర్థ్యము కలిగియుండియు కూడా సాలగ్రామ దానము చేయలేదు. కొంత కాలమునకు అతడు చనిపోయెను.
నారదుడు చెప్పిన హితభోధను పెడచెవిని పెట్టుటచేత మరణాంతర మేడు జన్మలయందు పులియై పుట్టి , మరి మూడు జన్మలందు వానరమై పుట్టి , ఐదు జన్మలు ఎద్దుగా పుట్టి , పది జన్మలు మానవ స్త్రీగా పుట్టి , పదిజన్మలు పందిగా జన్మించి యుండెను. అట్లు జరిగిన తరువాత పదకొండవ జన్మలో ఒక పేద బ్రాహ్మణునింట స్త్రీగా పుట్టి ఆమెకు యౌవనకాలము రాగా ఆపేద బ్రాహ్మణుడు ఒక విద్వాంసునకు ఇచ్చి పెండ్లి చేసెను.
పెండ్లి అయిన కొంతకాలమునకు ఆమె భర్త చనిపోయెను. చిన్నతనమందే ఆమెకు అష్టకష్టములు సంభవించినందులకు తల్లిదండ్రులు బంధుమిత్రులు చాల దుఃఖించిరి. తండ్రి ఆమెకు ఈవిపత్తు యెందువలన కలిగేనా యని దివ్యదృష్టితో గ్రహించి వెంటనే అమెచేత సాలగ్రామదానము చేయించి *”నాకు బాల వైధవ్యమునకు కారణమైన పూర్వజన్మ పాపము నశించుగాక”* యని చెప్పించి సాలగ్రామ దానఫలమును ధారవోయి ఒచెను.
ఆరోజు కార్తీక సోమవారమగుట వలన అ సాలగ్రామ దానఫలముతో ఆ ఆమె భర్త జీవించెను. పిదప ఆ నూతన దంపతులు చిరకాలమునకు సకల సౌఖ్యములతో జీవించి, జన్మాంతరమున స్వర్గమున కెగిరి. మరికొంత కాలమునకు ఆ బ్రాహ్మణ పుత్రిక మరొక బ్రాహ్మణుని ఇంట కుమారుడుగా పుట్టి నిత్యమూ సాలగ్రామదానము చేయుచు ముక్తినొందెను.
కావున , ఓ జనకా ! కార్తీకశుద్ద ద్వాదశిరోజున సాలగ్రామ దానం చేసిన దాన ఫలము యింతింత గాదు. ఎంతో ఘనమైనది. కావున నీవును ఆ సాలగ్రామ దానమును చేయుము.
*ఇట్లు స్కాంద పురాణాంతర్గత వశిష్టప్రోక్త కార్తీక మాహత్మ్యమందలి ద్వాదశాధ్యాయము -*
*పన్నెండోవ రోజు పారాయణము సమాప్తము.*
ఓం రుద్రాయ నమః
Karthika Puranam Part 12 కార్తీకపురాణం -12 వ అధ్యాయము *ద్వాదశి ప్రశంస* *సాలగ్రామ దానమహిమ*
KĀRTĪKA PURĀṆA – Chapter 12
Praise of the Dvādaśī (Twelfth Lunar Day)
The Great Glory of Offering the Sacred Śālagrāma
Sage Vasiṣṭha spoke thus to the great king:
“O Mahārāja! Listen with devotion as I narrate to you the greatness of the observance of Kārtīka Dvādaśī and the divine glory of Śālagrāma Dāna (offering the sacred Śālagrāma stone).
On the Mondays of the holy month of Kārtīka, one should rise early at dawn, complete the morning duties, proceed to the river, bathe, and perform Ācamana. Thereafter, one should offer charity to a Brāhmaṇa according to one’s capacity, observe fasting throughout the day, and in the evening, visit either a temple of Lord Śiva or Lord Viṣṇu, offer sincere worship, behold the stars, and only then partake of food.
He who observes thus shall be blessed with all forms of prosperity and ultimately attain Mokṣa (liberation). If Śani Trayodaśī (Saturday coinciding with the thirteenth lunar day) falls within the month of Kārtīka, and one performs vows on that day, the merit shall multiply a hundredfold.
On Kārtīka Śukla Ekādaśī, if one observes a full fast, spends the night in the temple of Lord Viṣṇu, meditates upon Śrī Hari, listens to the Purāṇas in His presence, and on the following day worships and feeds Brāhmaṇas, such a devotee earns the merit equal to that of performing ten million sacred sacrifices (Yajñas).
Such pious observances bestow merit greater even than bathing in the Gaṅgā during a solar eclipse and feeding a million Brāhmaṇas. On Kārtīka Śukla Dvādaśī, the Supreme Lord Śrīmannārāyaṇa awakens from His divine slumber upon the serpent Śeṣa. Therefore, Dvādaśī Vrata is most beloved to Lord Viṣṇu.
On this sacred day, those of wealth and faith who adorn a cow with golden ornaments upon her horns and silver coverings upon her hooves, and donate the cow along with her calf to a worthy Brāhmaṇa, shall enjoy the bliss of Indra Loka (the celestial realm) for as many years as there are hairs on that cow’s body.
He who lights a lamp filled with cow’s ghee in a bronze vessel on Kārtīka Pāḍyami (the first day) and Kārtīka Pūrṇimā (the full moon) shall be freed from all sins of previous births.
Those who donate the sacred thread (Yajñopavīta) along with Dakṣiṇā to a Brāhmaṇa on Dvādaśī attain happiness in both this world and the next.
If on Kārtīka Śukla Dvādaśī one offers either a golden Tulasi plant or the divine Śālagrāma stone to a Brāhmaṇa, the merit attained equals that of gifting the entire land between the four oceans. Karthika Puranam Part 9 | కార్తీకపురాణం – 9 వ అధ్యాయము Divine Story of *విష్ణు పార్షద , యమ దూతల వివాదము*
To illustrate this, a sacred tale is told — listen with faith to the Mahātmyam (glory) of Śālagrāma Dāna.
The Story of the Miserly Merchant and the Power of Śālagrāma Dāna
Long ago, on the banks of the ever-holy river Godāvarī, there lived a merchant (Vaiśya) in a small village. Though wealthy, he was extremely greedy, hoarding wealth endlessly, never sharing or enjoying it himself, never aiding the needy, and constantly speaking ill of others. Proud and arrogant, he did no good for anyone and often thought, “Why should I ever give away what is mine?”
One day, he lent money on high interest to a poor Brāhmaṇa in a nearby village. After some time, when the Brāhmaṇa could not repay the loan, he humbly pleaded, “O master, please grant me a month’s grace. If I cannot repay within this life, I shall be reborn in your house as a creature and settle my debt in that birth.”
The merchant, enraged and blinded by greed, replied harshly, “That cannot be! Pay me now, or I shall sever your neck!” Overcome by anger and cruelty, he drew his knife and killed the innocent Brāhmaṇa. Terrified of punishment, he fled to his village.
Having committed Brahmahatyā (the great sin of killing a Brāhmaṇa), he was soon afflicted with leprosy and suffered terribly until death. Upon his death, the messengers of Yama seized his soul and cast him into the fierce hells of Raurava.
He had a son named Dharmavīra, who, true to his name, spent his inherited wealth in pious acts — building temples, planting trees for shade, digging wells and ponds, and bringing joy to others through charity and service.
Once, the divine sage Nārada visited Yama-loka and later came to Earth. Passing by Dharmavīra’s home, he was warmly welcomed. Dharmavīra, seeing the sage as an embodiment of Lord Viṣṇu, offered due honors and said humbly, “O revered one, blessed am I to have your holy darśan today. Kindly instruct me in righteousness.”
Nārada smiled and spoke:
“O Dharmavīra! I have come to guide you. The bright Dvādaśī of the month of Kārtīka is most dear to Lord Śrī Mahāviṣṇu. Any act of bathing, charity, or japa done on this day yields infinite merit.
Whether one be of any birth — man or woman, saint or sinner, thief or fallen one — if on Kārtīka Śukla Dvādaśī, when the Sun is in Libra, one observes fasting with devotion and donates a Śālagrāma, all sins from countless past lives are destroyed.
Your father is suffering in Yama-loka for the sin of Brahmahatyā. To deliver him, you must perform Śālagrāma Dāna. Only then will his soul attain peace.”
Dharmavīra, though charitable, doubted and said, “O revered sage! I have already given cows, land, gold, and much charity. If such great gifts could not free my father, how can offering a mere stone — the Śālagrāma — do so? Will such a gift satisfy the hungry or quench the thirsty? I do not believe this, and I shall not give it.”
Karthika Puranam Part 8 | కార్తీకపురాణం – 8 వ అధ్యాయము *శ్రీ హరి నామస్మరణా ధన్యోపాయం*
Hearing his ignorance, Nārada spoke with compassion:
“O Vaiśya! You see the Śālagrāma as mere stone, but it is no stone — it is the living embodiment of Śrī Hari Himself. Of all gifts, Śālagrāma Dāna is supreme. There is no other way to free your father from hell.”
Having thus advised him, Nārada departed. Dharmavīra, though wealthy, failed to follow the divine counsel. After some time, he died.
Due to disregarding the sage’s instruction, he was reborn successively — first as a tiger for eight births, then as a monkey for three births, later as an ox for five births, then as a human woman for ten births, and then as a pig for another ten births.
In his eleventh birth, he was born as the daughter of a poor Brāhmaṇa. When she came of age, she was married to a learned man, but soon became widowed in her youth. Seeing her suffering, her father realized through divine insight that this was due to sins from her past lives. He then made her offer a Śālagrāma Dāna with devotion, praying, “May the sin that caused my daughter’s early widowhood be destroyed!”
That very day happened to be Kārtīka Somavāra (Monday in Kārtīka). Through the merit of that offering, her husband was miraculously restored to life. Thereafter, the couple lived long, blessed lives filled with happiness and finally ascended to the heavenly realms.
In her next birth, that same soul was born as a Brāhmaṇa boy who constantly offered Śālagrāmas in charity and ultimately attained liberation (Mokṣa).
Therefore, O King! The fruit of offering a Śālagrāma on Kārtīka Śukla Dvādaśī is immeasurable — it is beyond all estimation. Hence, perform this sacred Śālagrāma Dāna with utmost faith and devotion.”
Thus ends the Twelfth Chapter — “Dvādaśī Praśaṁsa and Śālagrāma Dāna Mahima” — of the Kārtīka Māhātmya as spoken by Sage Vasiṣṭha in the Skanda Purāṇa.
Om Rudrāya Namaḥ 🙏
Karthika Puranam Part 7 కార్తీకపురాణం – 7 వ అధ్యాయము *శివకేశవార్చనా విధులు*