Grama Devathalu Ela Vacharu | గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు ? గ్రామదేవతా నామ విశేషాలు iiQ8
Grama Devathalu Ela Vacharu | గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు ? గ్రామదేవతా నామ విశేషాలు iiQ8
మన గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు ? మనం రకరకాల పేర్లతో పిలిచే గ్రామదేవతల నామ విశేషాలేమిటి?
గ్రామదేవతా వ్యవస్థ:
గ్రామాలలో వెలిసే దేవత దేవుళ్ళను ముఖ్యముగా స్త్రీ దేవతా రూపాలను గ్రామదేవతలని అంటారు. సంప్రదాయాలను అనుసరించి గ్రామ రక్షణగా ఈ దేవతలను ఊరి పొలిమేరలలో ఏర్పాటు చేసేవారు. ప్రాచీన కాలములో మానవుడు ఎంతో తెలివైనవాడు, ఇంట్లోవున్న చిన్నా, పెద్దా, ఆడా, మగా – అందరూ దేవీనవరాత్రుల కాలములో ఎక్కడోవున్న మధుర మీనాక్షమ్మ వద్దకో, కంచి కామాక్షమ్మ దగ్గరికో, బెజవాడ కనకదుర్గమ్మ చెంతకో వెళ్ళాలంటే కుదరకపోవచ్చు. ఒక్కోక్కప్పుడు సొమ్మున్నా వెళ్ళే వీలుండక పోవచ్చు. వీలుచిక్కినా అందరికీ ఒకేసారి వెళ్ళడము సాద్యపడకపోవచ్చు. ఇలాంటి సందర్భాలలో అలాంటి వాళ్ళు అమ్మ దర్శనానికి వెళ్ళలేక పోయామే అని నిరాశ పొందకుండా వుండేందుకు ఎక్కడో వున్న తల్లిని ఇక్కడే దర్శించు కొన్నామనే తృప్తిని పొందేందుకు గ్రామదేవత వ్యవస్థని ఏర్పాటు చేసారు పెద్దలు.
ఈ దేవతా ప్రతిష్ఠ గొప్ప విద్వాంసులైన వేద, స్మార్త, ఆగమ శాస్త్ర పండితుల చేతనే జరుగుతుంది. ఎవరికి నిజమైన భక్తి ప్రపత్తులతో పాటు అర్చకునిగా వుండే తీరిక, ఓపిక వుంటాయో అలాంటి వారిని వారికోరిక మేరకు అర్చకులుగా నియమించారు పూర్వికులు. అప్పటినుంచి ఆ అర్చకుని వంశము వాళ్ళే ఆ గుడి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తూ వస్తున్నారు.
దేవతా విగ్రహప్రతిష్ఠ శాస్త్రీయంగా నిర్వహించబడింది కాబట్టి, ఆ దేవతల కింద బీజాక్షరాలున్న యంత్రము సరైన మూహూర్తములోనే వేయబడింది కాబట్టి గ్రామదేవతలంతా శక్తివున్న దేవతలే అవుతారు-భక్తుల కోర్కెలు తీర్చగలవారవుతారు. అయితే ప్రతి సంవత్సరము ఆలయప్రతిష్ఠ జరిగిన ఆ నెల, ఆ తిథినాడు కచ్చితముగా విద్వాంసులను పిలిచి #పవిత్రోత్సవాన్ని చేయించాల్చిందే. అలా చేయడమువలన అమ్మకి మన ద్వారా ఏదైనా అపవిత్రత కలిగివుంటే తొలగుతుంది.
గ్రామదేవతల ఆవిర్భావము:
#పంచభూతాలు అనగా గాలి, నీరు, అగ్ని, భూమి, ఆకాశము కారణముగానే ఈ ప్రపంచము ఏర్పడినది. అందుకని ఈ పంచ భూతాలకి ప్రతీకలుగా ఐదుగురు గ్రామదేవతలను ఏర్పాటు చేసారు తొలి దశలో.
🙏పృధ్వీ దేవత:
పృధ్వీ అంటే నేల, ఇది పంటకి ఆధారము, కుంకుల్లు బాగా పండే ప్రాంతములో ప్రతిష్టించిన పృధ్వినీ దేవతను #కుంకుళ్ళమ్మ అన్నారు. గోగులు బాగా పూచే ప్రాంతములో ఆ గోంగూర, గోగునార. ఇవే వారి జీవన ఆధారము కాబట్టి ఆపేరుతో #గోగులమ్మని యేర్పాటు చేసారు. జొన్నలు పండేచోట #జొన్నాళమ్మ అని, నూకలు అంటే వరి పండే ప్రాంతాలలో #నూకాళమ్మ అని పిలుచుకున్నారు. మొదటిసారిగా పండిన పంటను ఆతల్లికే నివేదన చేయడము, అర్చకునిగా వున్నవానికి అందరూ ఆ పంటను యిస్తూవుండడము, దాన్నే సొమ్ముగా మార్చుకొని అతడు జీవించడము. ఇలా సాగుతూ వుండేదీ వ్యవస్థ. పంట వేసేటప్పుడుకూడా ఈ తల్లిని ఆరాదిస్తేగాని చేనుకి వెల్తూండేవారు కాదు. అన్నాన్ని పెట్టే తల్లి కాబట్టి #అన్నమ్మ అని కూడా ఒక దేవత వుంది. ఇక పంటలన్నీ చేతికందాక సుఖసంతోషాలతో జాతర చేస్తూండేవారు. అదే ఇప్పటికీ అనేక గ్రామాలలో కొనసాగూతూండడం జరుగుతూ ఉన్నది.
🙏జల దేవత:
జలానికి సంభందించిన తల్లి #గంగమ్మ–గంగానమ్మ. ఈ తల్లి భూమి మీద కాక భూమిలోపల ఎంతో లోతుగా వుంటుంది. గుడి ఎత్తుగా కట్టినా తల్లిని చూడాలంటే మెట్లుదిగి కిందికి వెళ్ళ వలసి ఉంటుంది.
🙏 అగ్ని దేవత:
మూడవది తేజస్సు(అగ్ని). పగటిపూట తేజస్సునిచ్చే సూర్యునికి ప్రతీకగా #సూరమ్మనూ, రాత్రిపూట తేజస్సు నిచ్చే చంద్రునికి ప్రతీకగా #పున్నమ్మ నీ దేవతలుగా చేసారు. సూరమ్మను ప్రతీ అమావాస్యనాడు, పున్నమ్మను ప్రతీ పౌర్ణమినాడు పూజించే విదముగా ఏర్పాటు చేసుకొని తమ కులవృత్తిని ఆరోజు మానేయడం చేసేవారు. ఇక అమ్మకి కుడి కన్ను సూర్యుడుగానూ ఎడమ కన్ను చంద్రుడిగాను ఆతల్లికి పెట్టిన పేరు #ఇరుకళమ్మ (సూర్య,చంద్రుల కల వున్న అమ్మ).
🙏వాయు దేవత:
నాలుగవది వాయువు కరువలి అంటే పెద్ద గాలి. కొండ ప్రాంతములో వుండేవారికి విపరీతమైన కొండగాలి వీచినప్పుడు ఏ ఉపద్రవము ఉండకుండా రక్షించేందుకు #కరువలమ్మను యేర్పాటు చేసుకున్నారు.
🙏ఆకాశ దేవత:
ఐదవది ఆకాశము ఎత్తులో వున్నందున #కొండమ్మ ను ఆకాశ దైవానికి ప్రతీకగా తీసుకున్నారు. పిడుగులు, మెరుపులు, గాలివాన. ఇలాంటి వాటి నుండి రక్షించేందుకు ఈ తల్లిని యేర్పాటు చేసుకున్నారు.
Karthika Puranam Part 11 కార్తీకపురాణం – 11 వ అధ్యాయం Devine Story of *మంథరుడు – పురాణ మహిమ*
గ్రామదేవతా నామ విశేషాలు
మనం రకరకాల పేర్లతో పిలిచే ప్రతి గ్రామదేవత పేరు వెనుక ఒక పరమార్ధం ఉంది
👉వూరిని విడిచి పొరుగూరు వెళ్ళే వ్యక్తుల రాకపోకల్ని గమనిస్తూ వూరి పొలిమేరలో వుండేతల్లి #పొలిమేరమ్మ క్రమముగా పోలేరమ్మ అయింది.
👉’ఎల్ల’ అంటే సరిహద్దు అని అర్దము అందుకే ‘ఎల్లమ్మ’ కూడా ఈ పనిని చేసేదన్నమాట.
👉ఒక వ్యక్తికి జీవన భృతి కలిగించి పోసించే తల్లి ‘పోచ+అమ్మ=పోచమ్మ’ అన్నమాట. ఎల్లమ్మ తల్లి తన భక్తులకి ఎటువంటి వ్యాధులు రాకుండా నివారించేదైతే, #పోచమ్మ పోషణ కలిగిస్తుంది.
👉ప్రతి వ్యక్తికీ ఇంతకాలము జీవించాలనే ఓ కట్ట (అవధి) ఏదుందో ఆ కట్టని మేయగల (ఆ అవధినించి రక్షించగల) అమ్మే ‘కట్టమేయ+అమ్మ=కట్టమేసెయమ్మ కాలక్రమములో #కట్టమైసమ్మ అయింది.
👉స్వచ్ఛమైన అమ్మ అనే అర్దములో అచ్చ (స్వచ్ఛమని)సు+అచ్చ=స్వచ్ఛ అనే రెండు పదాలు కలిపి #అచ్చమ్మగా అయ్యింది.
👉సాధారణముగా 15 వూళ్ళకో దేవత వుంటుంది. ‘మా వూళ్ళన్నింటికీ అమ్మ’ అనే అర్దములో ఆమెను మావూళ్ళమ్మ అని పిలుస్తూంటే క్రమముగా అది #మావుళ్ళమ్మ’ అయింది.
👉ప్రజల మనసులో పుట్టి ఏ కోర్కెనైనా మంచిదో కాదో తానే నిర్ణయించి కోరిన కోర్కెని తీర్చే బాధ్యతని స్వీకరంచి భక్తులకు అండగా నిలిచే తల్లి #తలుపులమ్మ తలపు అంటే ఆలోచన వాటిని తీర్చే తల్లి తలపులమ్మ క్రమముగా ఈమె ‘తలుపులమ్మ’గా మారింది. ఇంట్లో నుండి బయటికి వెల్లేటపుడు తల్లికి లేదా భార్యకి ఎలా చెప్తామో అలాగే ఆ తల్లిని ప్రార్థించి వెళ్ళడం చేస్తారు.
👉శంకరునితో కలసి అర్దనారీశ్వర రూపముతో అమ్మవారుండేది. ఆకారణముగా శంకరుని మెడమీద (గళము) మచ్చ (అంకం) కారణముగా అంకగళమ్మ, #అంకాళమ్మ గా మారిపోయింది.
👉పొలిమేరలో వుండే మరొక తల్లి #శీతలాంబ. ఈమె చేతుల్లో చీపురు, చేట ఉంటాయి. తన గ్రామములోని ప్రజలకు వ్యాదులను కలిగించే క్రిమి కీటకాలని, భయాన్ని కలిగించే భూత ప్రేత పిచాచ గణాలను గ్రామములోనికి రాకుండా వూడ్చి చేటలోకి ఎత్తి పారబోసేది ఈదేవతే.
👉పాములు బాగా సంచరించే చోటులో వుండే దేవత తల్లి #పుట్టమ్మ ఈమె గుడిలో అనేక పుట్టలుంటాయి. అక్కడే సుబ్రహ్మణ్య షష్టికి అందరూ పుట్టలో పాలు పోస్తారు. ఈ తల్లికే ‘#నాగేశ్వరమ్మ’ అని కూడా అంటారు. పాము+అమ్మ=పాపమ్మ అవుతుంది కాబట్టి ఈ తల్లికి #పాపమ్మ అని కూడా అంటారు. సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరుడు పేరుమీదే ‘సుబ్బ+అమ్మ=#సుబ్బమ్మ కూడా దైవముగా ఉంది.
👉బతుకుకి కావలసిన వర్షాన్ని పంటనీ ఇచ్చే తల్లి #బతుకమ్మ
👉గ్రామప్రజల మంచిని చూసే (కనే) అమ్మ కన్నమ్మగా ఎప్పుడూ సత్యాన్ని (నిదర్శనాలని) చూస్తూవుండే తల్లి సత్య+అమ్మ= #సత్తెమ్మ
👉అలాగే పుల్ల (వికసించిన కళ్ళున్న)అమ్మ #పుల్లమ్మ ప్రతి విషయాన్ని ఎంతో శ్రద్ధగా పరిశీలించి చూస్తుంది కాబట్టి ఆమె పుల్లమ్మ అయ్యింది.
👉ఇక ప్రతి శుభకార్యానికి నైవేద్యాన్ని అర్పించుకొనే చోటవున్న తల్లి అర్పణ+అమ్మ = అర్పణలమ్మ క్రమముగా #అప్పలమ్మ అయినది.
#బెల్లము బాగా వున్న ప్రాంతాలలో ఈ తల్లికి అప్పాలు బాగా ఇష్టమంటూ భావించే భక్తులు అప్పాల+అమ్మ= అప్పలమ్మ అన్నారు.
👉అమ్మవార్ల వూరేగింపులో అన్నిటికన్న చిన్నది బాలా త్రిపుర సుందరి విగ్రహానికి సమమైన వుజ్జీ అయినదీ పెంటి (బాల)+అమ్మ= #పెంటమ్మ
👉భోజనాన్ని అందించగల తల్లి అనే అర్దములో బోనముల (భోజనమనే పదానికి విక్రుతి)+అమ్మ= #బోనాలమ్మ
అయ్య అయిన శంకరునికి అమ్మ (భార్య) కాబట్టి ఈమెను ‘#అయ్యమ్మ ‘ అని కూడా కొన్ని చోట్ల పిలుస్తారు.
👉లలితాంబ, భండాసురుణ్ణి చంపేందుకు గుర్రాలమీద కూర్చొన్న స్త్రీ సైనికుల సైన్యముతో వెళ్ళినది కాబట్టి గుర్రాల+అమ్మ= #గుర్రాలమ్మ అయినది.
👉ఊరు పేరుని బట్టి పిల్చుకొనే దేవతలు కొందరున్నారు. ఉదా:- సోమప్రోలు+అంబ=’సోమపోలమాంబ’ అన్నారు. సోమప్రోలు అనే గ్రామము ఉత్తరాంధ్ర శ్రీకాకుళం జిల్లాలోని సోంపేట అని ఇప్పుడు వాడుకలో పిలవబడుతుంది. అలా చాలా గ్రామాల పేర్లు గ్రామ దేవతల పేరుతోనే పిలుస్తున్నారు.
🌹🙏 ఓం శ్రీ మాత్రే నమః 🙏🌹
🌹🙏 శ్రీ లక్ష్మి దేవ్యై నమః 🙏🌹
🌹🙏 ఓం శ్రీ సరస్వత్యై నమః 🙏🌹
Kaala Bhairava Ashtakam : Divine Protection & Power to Overcome Evil కాలభైరవాష్టకం Lyrics
Grama Devathalu Ela Vacharu | గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు ? గ్రామదేవతా నామ విశేషాలు iiQ8
How Did Our Village Goddesses Emerge?
What Is the Significance Behind the Various Names We Use for Them?
The Village–Goddess System
The deities who manifest in villages—mainly female forms—are called village goddesses (Grāma Devatās). According to tradition, these goddesses were installed at the borders of villages as protectors. In ancient times, humans were wise: during festivals like Navaratri, it was not always possible for families—men, women, elders, children—to travel far distances to visit Madurai Meenakshi, Kanchi Kamakshi, or Vijayawada Kanaka Durga. Sometimes they lacked the means; sometimes circumstances did not allow everyone to go together.
To ensure no one felt disappointed that they couldn’t visit the Mother Goddess in distant places, the elders established the village-goddess system, so people could experience the Mother’s presence right within their own village.
The consecration of these deities was performed only by great scholars of Veda, Smarta, and Agama traditions. People who had true devotion, discipline, patience, and the willingness to serve were appointed as priests. Their lineage has continued to maintain these temples over generations. Because every deity was scientifically consecrated with sacred yantras containing bīja mantras, installed at the right auspicious time, village goddesses possess divine power and fulfill devotees’ wishes.
Every year, in the same month and on the same lunar day of consecration, scholars must be invited to perform the Pavitrotsavam. This ritual purifies any impurity that might have arisen in the service of the Goddess.
The Origin of Village Goddesses
According to tradition, the universe arose from the five elements (pañca bhūtas)—earth, water, fire, wind, and sky. Thus, initially, five goddesses were created as representations of these elements.
🙏 Earth Goddess (Pṛthvī Devata)
Pṛthvī means earth—the basis of agriculture.
- Where red gram (kunkullu) grew abundantly, the goddess was called Kunkulamma.
- In areas where gongura (roselle) flourished, she became Gogulamma.
- Where sorghum (jowar) grew, she was Jonnalamma.
- In rice-growing regions, she was Nookalamma.
The first harvest was always offered to this Mother. The priest received a share of the crops, which sustained him. No one entered their fields without first worshipping her. As the giver of food, she was also called Annamma. Harvest festivals and village fairs continue even today in many places.
🙏 Water Goddess (Jala Devata)
The goddess connected to water is Gangamma / Ganganamma. Her sanctum is usually below ground level, symbolizing subterranean water.
🙏 Fire / Radiance Goddess (Agni / Tejas Devata)
Sun and moon represent light:
- As the symbol of the Sun, she is Sūranna / Suramma.
- As the symbol of the Moon, she is Punnamma.
Suramma is worshipped on amavasya (new moon), and Punnamma on purnima (full moon).
Because the right eye represents the sun and the left eye represents the moon, she is also called Irukalamma (“the Mother with both luminaries”).
🙏 Wind Goddess (Vāyu Devata)
In hilly regions where strong winds blow, people installed Karavalamma for protection.
🙏 Sky Goddess (Ākāśa Devata)
As the sky is above, the symbolic goddess is Kondamma. She protects against lightning, thunder, and storms.
Special Significance Behind Village Goddess Names
Every village-goddess name carries a deeper meaning:
- Poleramma – A goddess at the village boundary who observes the movement of people leaving and entering (“Polimera” → boundary).
- Ellamma – “Ella” means border; thus, a boundary-protecting goddess.
- Pochamma – The one who provides livelihood and nourishment (poshana).
- Kattamaisamma – From kattameyamma: the Mother who safeguards one’s lifespan or allotted time (kattu).
- Achchamma – From accha meaning pure; the pure Mother.
- Mavullamma – The Mother of fifteen villages collectively (“our villages’ Mother”).
- Talupulamma – From talapu meaning thought; the Mother who fulfills rightful desires arising in the minds of devotees.
- Ankalamma / Ankagalamma – Goddess associated with Shiva’s neck mark (anka); connected with Ardhanarishwara.
- Seetalamma / Sheetalamba – Found at boundaries; she holds a broom and winnow, driving away diseases, evil spirits, and harmful energies.
- Puttaamma (Nageshwaramma / Papamma) – Goddess of snake-inhabited mounds (puttas). Devotees pour milk into anthills during Subrahmanya Shashti.
- Subbamma – Derived from Subrahmanya (Subba + Amma).
- Bathukamma – The Mother who grants rain and sustains life (“bathuku” = life).
- Kannamma / Sattemma – The all-seeing Mother who watches over the welfare of the people; satya → truth.
- Pullamma – The Mother with sharp, observant eyes (pulla = keen sight).
- Appalamma – From arpana (offering); also related to appalu, a sweet offering common in jaggery-rich regions.
- Pentamma – The smallest goddess idol carried in processions; penti (bala) + amma = Pentamma.
- Bonalamma – The Mother who receives bonam (food offering).
- Ayyamma – Because she is the spouse of Lord Shiva (Ayyā), she is called Ayyamma in some places.
- Gurralamma – The goddess associated with horses, representing Lalitamba’s army that defeated Bhandasura.
- Place-based names – Some goddesses are named after the village itself, e.g., Somaprolu + Amba = Somapolamamba (from the village Sompeta in Srikakulam).
🌹🙏 Om Śrī Mātre Namaha 🙏🌹
🌹🙏 Śrī Lakṣmī Devyai Namaha 🙏🌹
🌹🙏 Om Śrī Sarasvatyai Namaha 🙏🌹
Grama Devata, Village Goddesses, Origin of Grama Devatas, Meaning of Village Goddess Names, Poleramma Goddess